“Bilimi Özgür Bırak” mottosu ile başlayan Avrupa Açık Erişim Altyapısı (Open Access Infrastructure for European Research - OpenAIRE, https://www.openaire.eu/); Avrupa çapında, araştırma çıktılarına ve verilere açık erişimi teşvik etmeyi hedefleyen bir araştırma bilgi sistemidir. OpenAIRE, 2012 yılında Avrupa Komisyonu tarafından başlatılan ve Avrupa çapında üyelere sahip kar amacı gütmeyen bir platformdur. Açık bilimi desteklemek için; depolar, arşivler, bilimsel dergiler ve diğer altyapılardan meta verileri toplayarak araştırma sonuçlarını tek bir noktadan erişilebilir hale getirir. Ayrıca sunduğu hizmet ve servisler ile açık bilimi Avrupa ve ötesinde kolaylaştırmayı hedef alır. OpenAIRE platformunun temel hedefleri şunlardır:
• Avrupa araştırmasının görünürlüğünü ve erişilebilirliğini artırmak
• Araştırma verilerine ve yayınlarına açık erişim teşvik etmek
• Araştırma verilerinin yeniden kullanımını kolaylaştırmak
• Yeni araştırma altyapılarının geliştirilmesini desteklemek
Bu hedefler doğrultusunda, OpenAIRE platformunun geliştirdiği temel özellikler ve hizmetlerden bazıları şunlardır:
Açık erişim deposu: OpenAIRE; farklı kaynaklardan makaleler, veri setleri ve diğer araştırma yayınları gibi araştırma çıktılarını harmanlayan merkezi bir arşiv işlevi görür.
OpenAIRE kılavuzları: OpenAIRE, araştırmacılara ve kurumlara açık erişim politikalarını uygulama ve araştırma çıktılarının erişilebilir ve açık olarak kullanılabilir olması konusunda rehberlik eden kılavuzlar sunar.
Veri yönetimi: OpenAIRE, veri yönetimi ve paylaşımını desteklemek için FAIR prensiplerini (Bulunabilir, Erişilebilir, birlikte çalışabilir ve Yeniden kullanılabilir - Findable, Accessible, Interoperable, and Reusable) teşvik eden araçlar ve kaynaklar sağlar.
Uyumluluk ve izleme: OpenAIRE; Araştırmaya fon sağlayan kuruluşların ve kurumlarının açık erişim politikalarına uygunluklarını izler ve destekler. Böylece araştırmacıların ve kurumların, fon izleme ve raporlama ihtiyaçlarını kolaylaştırır.
Keşfedilebilirlik: OpenAIRE; açık olarak kullanılabilir, içeriği kolayca bulunabilir ve erişilebilir hale getirerek, araştırma çıktılarının görünürlüğünü artırır.
İşbirlikçi projeler: OpenAIRE, açık bilim ve açık erişimi ilerletmeyi hedefleyen diğer girişimler ve projelerle iş birliği yapar.
OpenAIRE platformunun bir parçası olan projeler şunlardır:
OpenAIRE Discovery Platform: OpenAIRE Discovery Platform, açık araştırma çıktılarının (RO-Research Output) bulunabileceği bir web sitesidir. OpenAIRE Discovery Platform, araştırma çıktılarını bulmak için bir dizi arama aracı sunar ve araştırma çıktılarının tam metnine erişmenize olanak tanır.
OpenAIRE Repository (Zenodo): OpenAIRE açık arşivi Zenodo, araştırma çıktılarının depolandığı bir açık arşivdir. Bu depo, araştırma çıktılarını depolamak için bir dizi araç sunar ve araştırma çıktılarının görünürlüğünü arttırır.
OpenAIRE Services: OpenAIRE Services; araştırmacıların, açık araştırma çıktılarını (RO) bulmalarına, depolamalarına ve erişmelerine yardımcı olan bir dizi araç ve hizmettir. OpenAIRE Services, araştırmacıların çalışmalarını daha görünür hale getirmelerine ve daha geniş bir izleyici kitlesine ulaşmalarına yardımcı olur.
OpenAIRE ile EOSC (European Open Science Cloud) arasında yakın ilişki bulunmaktadır. EOSC, Avrupa Komisyonu'nun öncülüğünde oluşturulan büyük ölçekli bir araştırma veri altyapısı girişimidir. Avrupa'daki araştırmacılar, kurumlar ve paydaşlar arasında veri paylaşımını ve iş birliğini kolaylaştırmak için kurulmuştur. EOSC, farklı bilimsel alanlardan ve kaynaklardan gelen verileri bir araya getirerek açık bilimi ve veri paylaşımını teşvik etmeyi hedefler. (https://www.gcris.com/post/avrupa-a%C3%A7%C4%B1k-bilim-bulutu-eosc)
OpenAIRE, EOSC'nin önemli bir bileşenidir ve EOSC'nin hedeflerini desteklemek için çalışır. OpenAIRE platformunun temel hedefi, araştırma çıktılarının ve verilerinin açık erişilebilirliğini ve yeniden kullanılabilirliğini artırmaktır. Bu sayede EOSC platformunun genel hedefine uygun olarak araştırmacıların veri ve bilgiyi kolayca paylaşabileceği ve erişebileceği bir alt yapıyı oluşturur.
OpenAIRE platformunun; Türkiye dahil olmak üzere, 37 ülkeden üyeleri mevcuttur. Bu üyelerinden bazıları şunlardır:
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Athena Research and Innovation Center
Bar Ilan University Bielefeld University
CERN CNR
COUPERIN CREDI
CVTISR DANS
Masaryk University Ghent University
Hellinic Academic Libraries Link Bulgarian Academy of Sciences
JISC Kaunas University of Technolog
eiFL Landspitali
National Library of Sweden Ruđer Bošković Institute
Sikt Ss Cyril and Methodius University
UEFISCDI University of Belgrade
Ayrıca, OpenAIRE platformunun 100’e yakın ortağı bulunmaktadır. En önemli ortaklarından bazıları şunlardır:
European University of Technology (EUt+): OpenAIRE ve EUt+ ekipleri, EUt+ ittifakı markası altında yeni bir web alanı oluşturmak için iş birliği yapmaktadır. Bu iş birliği; ortak ilgi alanlarına sahip yerel kurumsal ve proje tabanlı açık erişim içeriklerini sergilemeyi, keşfedilebilirliği artırmayı ve Avrupa Üniversite Ağı içinde sinerjileri teşvik etmeyi hedeflemektedir.
Elsevier: Avrupa Birliği'nin Horizon 2020 araştırma ve yenilik programı tarafından finanse edilen OpenAIRE, yayınları yaratıcılarıyla bağlantı kurarak açıklık ve şeffaflığı teşvik etmeyi hedeflemektedir. Bu iş birliği sayesinde; OpenAIRE platformunu, değerli makale verileriyle zenginleştirme ve Elsevier platformlarını önemli fon sağlayıcı kuruluş bağlantılarıyla güçlendirme hedeflenmiştir.
EBSCO: EBSCO (Elton B. Stephens Company); OpenAIRE ile iş birliği yaparak araştırmacıların OpenAIRE platformundaki verilere erişimini ve kullanım kolaylığını iyileştirmeye çalışmaktadır. Bu iş birliğinin bir parçası olarak, EBSCO Discovery Services platformunda; OpenAIRE logosunu göstererek kullanıcıları OpenAIRE Explore sayfasına yönlendirmektedir.
Institut National du Cancer (INCa): OpenAIRE; Institut National du Cancer (INCa) fon sağlayıcı kuruluşunun açık erişim ve açık bilim Politikalarını desteklemek için; projeleri, yazarları, kurumları, finansman bilgilerini, yayınları ve veri setlerini birbirine bağlama konusunda yardımcı olur. Bu bilgiler sayesinde; OpenAIRE, INCa platformuna fon sağlanan, bilimsel çıktıların benzersiz bir görünümünü sunar.
euroCRIS: OpenAIRE Sistemi ile CRIS (Current Research Information System) platformları; kendi arasında uyumluluk sağlamayı, uluslararası araştırma bilgi ekosistemi ve altyapısının gelişimi için politikaları ve uygulamaları teşvik etmeyi, karar alıcıları ve ilgili paydaşları etkilemeyi, CRIS sistemlerinin altyapı içinde entegrasyonunu gerçekleştirmeyi ve eğitim etkinlikleri düzenlemeyi hedeflemiştir.
EMBRC: OpenAIRE ve EMBRC (Company European Marine Biological Resource Centre) ekipleri; EMBRC altyapısının araştırma çıktılarını izlemenin ve raporlama için istatistikler ve göstergeler sağlamanın kolaylaştırılması için iş birliği yapmaktadır.
Sonuç olarak OpenAIRE, Avrupa çapında araştırma çıktılarına ve verilere açık erişimi teşvik ederek araştırmanın sürdürülebilirliğini ve verimliliğini arttırmayı hedefleyen bir bir platformdur. OpenAIRE; araştırmacılar, kurumlar ve diğer paydaşlar için çeşitli hizmetler sunarak açık bilimi destekler ve Avrupa araştırmasının görünürlüğünü artırır. Ayrıca, yeni araştırma altyapılarının geliştirilmesini destekler ve veri yönetimi ve paylaşımını kolaylaştıran FAIR prensiplerini teşvik eder. OpenAIRE, Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilen birçok projeyi içeren bir platformdur ve çeşitli üye kurumlar ve iş birliği yapılan ortaklarla çalışmalarını sürdürür. OpenAIRE; Avrupa ülkelerindeki faaliyetlerini Ulusal Açık Erişim Yardım Masaları (National Open Access Help Desks - NOAD’s) aracılığı ile yürütmektedir. Türkiye yardım masasına https://www.openaire.eu/os-turkey adresinden ulaşılabilir.
Comments