Akademik Yayıncılıkta Q Değeri: Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Akademik yayıncılıkta, bilimsel çalışmaların nitelikli ve etkili dergilerde yayımlanması büyük önem taşımaktadır. Bu noktada, bir derginin bilimsel değeri ve alanındaki saygınlığı çeşitli ölçütler aracılığıyla değerlendirilmektedir. Bu ölçütlerden biri de Q Değeri (Quartile) olarak bilinmektedir.

Q değeri nedir?

Q Değeri, bir akademik derginin etki faktörü dikkate alınarak, kendi alanındaki diğer dergiler arasında hangi çeyreklik dilimde yer aldığını gösteren sınıflandırma sistemidir. Bu sistemde dergiler dört çeyreğe ayrılır:

• Q1: Alanındaki en yüksek %25’lik dilimde yer alan dergiler

  
  

• Q2: %25–50 aralığında yer alan dergiler

  
  

• Q3: %50–75 aralığında yer alan dergiler

  
  

• Q4: En düşük %25’lik dilimde bulunan dergiler

Bu sınıflandırma, genellikle SCImago Journal Rank (SJR) veya Journal Citation Reports (JCR) gibi uluslararası indeksler tarafından belirlenmektedir.

Q değeri neden önemlidir?

Q değeri, özellikle akademik değerlendirme süreçlerinde belirleyici bir role sahiptir. Aşağıdaki nedenlerle önem taşır:

Bilimsel saygınlık: Q1 veya Q2 sınıfındaki dergiler, yüksek etki düzeyine sahip olarak kabul edilir.

Akademik puanlama: Doçentlik başvuruları, proje değerlendirmeleri ve akademik yükselme gibi süreçlerde Q değeri yüksek dergilerde yayımlanan çalışmalar daha yüksek puan alır.

Atıf potansiyeli: Q1 ve Q2 dergiler, genellikle daha geniş bir okuyucu kitlesine ulaştığı için makalenin atıf alma olasılığı da artar.

Q değeri nasıl bulunur?

Bir derginin Q sınıfını öğrenmek için kullanılabilecek başlıca yöntemler şunlardır:

• SCImago Journal & Country Rank (SJR): www.scimagojr.com adresinden dergi adıyla arama yapılabilir.

  
  

• Journal Citation Reports (JCR): Kurumsal erişim gerektiren bu platform, dergi etki faktörü ve Q sınıfını detaylı biçimde sağlar.

  
  

• WOS İçinden dergi araması yapılarak bulunabilir.

  
  

• Scopus içinde dergi araması yapılarak bulunabilir.

Yayın stratejisi geliştirirken nelere dikkat edilmelidir?

Akademik çalışmanız için dergi seçerken aşağıdaki hususlara dikkat etmeniz önerilir:

• Derginin konu kapsamı ile çalışmanızın örtüşmesi

  
  

• Hakemlik sürecinin şeffaf ve bilimsel etik kurallarına uygun olması

  
  

• Derginin SCI, SSCI, AHCI, TR Dizin gibi güvenilir indekslerde yer alması

  
  

• Yayın sürecinin ortalama süresi (ön değerlendirme, hakemlik, yayınlanma)

  
  

• Açık erişim politikası ve ücretlendirme bilgileri

---

Q değeri, akademik dergilerin bilimsel etkisini ve kalitesini değerlendirmede kullanılan önemli bir göstergedir. Yayın yapmadan önce ilgili derginin Q sınıfını kontrol etmek, çalışmanın görünürlüğünü ve bilimsel katkı düzeyini arttırmaktadır. Akademik başarı hedefleyen her araştırmacının bu ölçütü dikkate alması büyük önem taşımaktadır.