CoARA: Araştırma Değerlendirmesini Geliştirme İş birliği Ağı
- Research Ecosystems
- 2 dakika önce
- 3 dakikada okunur
Bilimsel araştırmaların değerlendirilme biçimi; uzun zamandır yayın sayıları ve atıf istatistikleri gibi sayısal göstergelerle yapılmakta, ancak bu yöntem araştırmacıların katkılarını kapsayıcı bir şekilde yansıtamamaktadır. Bu durumu değiştirmeyi amaçlayan CoARA (Coalition for Advancing Research Assessment - Araştırma Değerlendirmesini Geliştirme İş Birliği Ağı); araştırma değerlendirme süreçlerine yenilikçi bir bakış açısı kazandırmaktadır.
CoARA nedir?
CoARA; araştırmaların, araştırmacıların ve araştırma kurumlarının değerlendirilme biçimlerini dönüştürmeyi amaçlayan; uluslararası bir girişimdir. 2022 yılında yayımlanan, Araştırma Değerlendirmesinin Reformu Anlaşması (Agreement on reforming Research Assessment) ile temelleri atılan bu girişim; 700’ün üzerinde kurum tarafından imzalanmıştır.
Neden CoARA girişimine ihtiyaç var?
Günümüzde araştırma değerlendirmelerinin ağırlıklı olarak nicel parametrelere dayanması; araştırmacıların, görünürlüğünü azaltmaktadır. Bu probleme bir çözüm olarak ortaya çıkan CoARA; araştırma kalitesini artırmayı, farklı çıktı ve uygulamaları tanımayı, görünürlüğü arttırmayı hedeflemektedir.
CoARA girişiminin temel ilkeleri ve taahhütleri
CoARA üyeleri; araştırma değerlendirme süreçlerinde aşağıda sıralanan 10 temel taahhüt çerçevesinde hareket etmeyi kabul etmektedir. Bu taahhütler; araştırma katkılarını daha kapsayıcı ve nitelikli bir şekilde değerlendirmeyi amaçlamaktadır:
Araştırma katkıları ve kariyerlerindeki çeşitliliği tanımak, araştırmanın doğasına ve ihtiyaçlarına uygun bir şekilde değerlendirme yapmak.
Değerlendirmeyi nitel ölçütlere dayandırarak önceliklendirmek; hakem değerlendirmesini merkezde tutmak ve bu süreci, dikkatli ve yerinde kullanılan nicel göstergelerle desteklemek.
Dergi ve yayın temelli; Journal Impact Factor (JIF) ve h-indeksi gibi parametreleri doğru kullanmak.
Araştırma kurumlarının sıralamalarını, değerlendirme ölçütü olarak kullanmamak.
Taahhüt edilen yenilikler için; kaynak ayırmak ve kurumsal dönüşümü desteklemek.
Değerlendirme araçlarını, kriterlerini ve süreçlerini düzenli olarak gözden geçirmek ve geliştirmek.
Farkındalık yaratmak, şeffaf iletişim sağlamak ve değerlendirme ölçütleri hakkında rehberlik ve eğitim sunmak.
İş birliği ağı içinde ve dışında; bilgi ve deneyim paylaşımını kullanarak, karşılıklı öğrenmeyi destekleyen bir ortam oluşturmak.
İlkeler ve taahhütlere bağlılık konusunda, ilerlemeleri düzenli olarak raporlamak.
Uygulamaları ve kriterleri sağlam kanıtlara dayandırmak, elde edilen verileri açık erişim olarak paylaşarak araştırma topluluğunun hizmetine sunmak.
Çalışma Grupları (Working Groups)
CoARA girişiminin temel yapı taşlarından biri; çalışma gruplarıdır. Bu gruplar; belirli alanlarda araştırma değerlendirme yenilikleri kazandırmayı hedeflemektedir. Her grup; üye kurumların bilgi alışverişinde bulunduğu, deneyim paylaştığı ve ortak çıktılar geliştirdiği bir öğrenme ve iş birliği imkanı sağlamaktadır.
Çalışma grupları; yalnızca CoARA üyelerine açıktır ve belirli temalar etrafında uzmanlık geliştirerek ortak çıktı ve rehber dokümanları üretmektedir. Araştırma değerlendirme yeniliklerine, somut faydalar sağlamayı amaçlayan bu gruplar; üyeler arası bilgi ve deneyim paylaşımını desteklemektedir. Çalışma gruplarına katılmak isteyen CoARA üyeleri; ilgili grubun iletişim görevlisiyle, doğrudan bağlantı kurarak sürece dâhil olabilmektedir.
Kimler katılabilir?
CoARA; tüm dünyadan üniversiteleri, araştırma merkezlerini ve fonlayıcı kuruluşları üyeliğe davet etmektedir. Katılımın gönüllülük esasına dayandığı bu üyelikte; herhangi bir üyelik ücreti alınmamaktadır. Üyeler; bir yıl içerisinde bir uygulama planı sunmayı taahhüt etmektedir.
Türkiye’deki bir çok sayıda üniversite ve araştırma kurumu, CoARA girişimine katılarak, hem küresel standartlarla uyumlu hale gelmekte hem de yenilik sürecine destek olmaktadır.
Değerlendirme süreci
CoARA girişiminde; değerlendirme süreci, puanlama ve panel değerlendirmesi yoluyla seçim olmak üzere iki temel aşamadan oluşur. Bu aşamaların alt kontrollerindeki aşamalar ise şunlardır:
Uygunluk kontrolü: CoARA Sekretaryası; başvuru portalı üzerinden gelen önerilerin uygunluğunu kontrol eder.
Yönlendirme: Uygun bulunan öneriler; değerlendirilmek üzere Yürütme Kurulu’na iletilir. Öneriler; ilgili uzmanlık alanlarına göre veya rastgele olarak değerlendirme kuruluna dağıtılır.
Değerlendirme: Her öneri; bir Ana Değerlendirici (Lead Reviewer) ve iki Yardımcı Değerlendirici (Non-Lead Reviewers) olmak üzere toplam üç kişi tarafından incelenir.
Puanlama formu: Kurul üyeleri; belirlenen değerlendirme ölçeklerine göre puanlama formlarını doldurarak CoARA Sekretaryasına iletir.
Kurul görüşmesi: Yapılan puanlamalar; Yürütme Kurulu’nun nihai tartışmalarına temel oluşturur ve oluşturulacak çalışma grubu portföyü; bu görüşmeler doğrultusunda belirlenir.
Bağımsız gözlemci: Sürecin şeffaflığını ve tarafsızlığını sağlamak amacıyla bir Yürütme Kurulu üyesi, değerlendirme sürecine katılmaz ve bağımsız gözlemci olarak görevlendirilir.
Her öneri, kurallara uygun olarak belli kriterler doğrultusunda değerlendirilmektedir. Tüm kriterler eşit öneme sahip olup, her biri için niteliksel inceleme yapılmaktadır. Bu kriterler arasında; önerinin CoARA misyonuyla uyumu, konunun yenilikçiliği ve önemi, uygulanabilirlik ve potansiyel etki, paydaşlar arası iş birliği düzeyi ile çeşitlilik ve kapsayıcılık yer almaktadır.
CoARA girişimi, araştırma değerlendirme sistemlerinin, köklü bir dönüşümden geçmesi gerektiğini savunan ve bu dönüşümü somut adımlarla hayata geçirmeyi amaçlayan küresel bir harekettir. Katılımcı yapısı, şeffaf değerlendirme süreçleri ve nitelik temelli yaklaşımı sayesinde; bilimsel üretkenliğin etki, iş birliği ve toplumsal katkıyla ölçülebilmesini hedeflemektedir.
留言