Fransızca, “Référence - Başvuru" sözcüğünden ve Latince, “Referentia - Geri taşıma" sözcüğünden alıntı olan Referans; akademik bir çalışmayı veya akademik bir yazıyı (ayrıntılı bilgi için tıklayınız.) kanıtlamak ve akademik yazıdaki bilgilere kaynak oluşturmak amacıyla kullanılan bir belgedir. Referanslar; akademik yazıdaki yazarlar, akademik yazının başlığı, akademik yazının yayınlandığı dergi veya kitap, akademik yazının yayınlandığı tarih ve akademik yazının sayfa numaralarını içerebilir.
Referansların kullanılması için birçok neden vardır. Bu nedenlerden bazıları şunlardır:
Güvenilirlik: Referanslar, akademik çalışmaların ya da akademik yazının güvenilirliğini ve doğruluğunu desteklemek için kullanılır. Bu özelliği sayesinde okuyucular, çalışmanın veya yazının dayandığı kaynakları inceleyerek bilgilerin kaynağını ve gerçekliğini doğrulayabilirler.
İntihal problemini engelleme: İntihal (plagiarism); bir araştırmacının fikrini veya yazısını, başka bir araştırmacının kendi fikriymiş gibi sunmasıdır. Bu yüzden intihal, akademik bir ortamda ciddi bir suç olarak kabul edilir. Referanslar; başkalarının fikirlerini, çalışmalarını kaynak gösterdiği için plagiarism probleminin oluşmasını engeller.
Bağlam ve derinlik sağlama: Referanslar, okuyuculara daha fazla bilgi edinme ve konuya daha derinlemesine bakma fırsatı sunar. Bu sayede okuyucular, verilen referanslarla merak ettikleri konuları daha ayrıntılı şekilde öğrenebilirler.
Araştırmalara katkıda bulunma: Referanslar; önceden yapılmış araştırmalara atıfta bulunarak, konu hakkındaki mevcut bilgiyi genişletebilir ve önceki çalışmaların görünürlüğünü arttırabilir. Ayrıca akademik çalışmalarda veya yazılarda referans kullanmak, yapılan araştırmayı desteklemenin ve diğer araştırmacıların çalışmalarına saygı göstermenin farklı bir yoludur.
Yenilik ve orijinallik gösterme: Referanslar, çalışmanın veya yazının yeni ve orijinal olduğunu vurgulamak için kullanılabilir. Bu sayede referanslar; yapılan bir çalışmanın hangi alanlarda, önceki araştırmalardan hangi açılardan farklı olduğunu göstermekte yardımcı olabilir.
Akademik ve yayıncılık alanlarında farklı birçok referans stili bulunmaktadır. Bu stiller, metin içindeki referansların nasıl düzenlenmesi gerektiği ve kaynak listesinin nasıl oluşturulması gerektiği konularında belirli kurallar ve formatlar sunar. Yaygın olarak kullanılan bazı referans stilleri şunlardır:
APA (American Psychological Association) Stili: Sosyal bilimler, psikoloji, eğitim ve diğer disiplinlerde yaygın olarak kullanılan bir stildir. Metin içi referanslar, yazarın soyadını ve yayın yılını içerir.
MLA (Modern Language Association) Stili: Dil, edebiyat ve yazı bilimlerinde sıkça kullanılan bir stildir. Kullanılan metnin; sayfa numarasını ve yazarının adını içeren, metin içi referanslar ve kaynak listesi bulundurabilir.
Chicago Stili: Tarih, edebiyat ve sosyal bilimlerde tercih edilen bir stildir. Ayrıntılı dipnotlar veya kısa metin içi referanslar kullanılabilir. "Chicago Stili Noter ve Bibliyografi" ve "Chicago Stili Alıntı ve Referanslar" adında iki farklı varyantı bulunur.
Harvard Stili: Farklı disiplinlerde ve üniversitelerde yaygın olarak kullanılan bir stildir. Metin içi referanslar, yazarın soyadını ve metnin yayın yılını içerir. Kaynak listesi, sıralı olarak bulunur.
AMA (American Medical Association) Stili: Tıp ve sağlık alanında yaygın olarak kullanılır. Metin içi referanslar numaralandırma ile yapılır ve kaynak listesi sıralı olarak bulunur.
IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) Stili: Teknik ve mühendislik alanlarında yaygın olarak kullanılır. Yazarların adlarını, makalenin başlığını, derginin adını, cilt numarasını, sayı numarasını, yayın tarihini ve sayfa numaralarını içerir.
Örnekler:
APA: Araştırma Bilgi Sistemleri. (n.d.). Research Ecosystems. Retrieved August 12, 2023, from https://www.researchecosystems.com/
AMA: Araştırma Bilgi Sistemleri. Research Ecosystems. Accessed August 12, 2023. https://www.researchecosystems.com/
Chicago: Araştırma Bilgi Sistemleri.” n.d. Research Ecosystems. Accessed August 12, 2023. https://www.researchecosystems.com/.
Harvard: Research Ecosystems. (n.d.). Araştırma Bilgi Sistemleri. [online] Available at: https://www.researchecosystems.com/ [Accessed 12 Aug. 2023].
MLA: “Araştırma Bilgi Sistemleri.” Research Ecosystems, www.researchecosystems.com/. Accessed 12 Aug. 2023.
IEEE: “Araştırma Bilgi Sistemleri,” Research Ecosystems, https://www.researchecosystems.com/ (accessed Aug. 14, 2023).
Hangi stilin kullanılacağı genellikle kurumun veya yayıncının tercihine bağlı olarak değişebilir. Bu yüzden bir akademik çalışma, makale veya tez için kullanılması gereken referans stili için, yayıncının belirlediği kurallar önemlidir.
Referansların oluşturulması için kullanılabilecek birçok web sitesi veya uygulama mevcuttur. Bu uygulamalardan bazıları şunlardır:
Zotero: Ücretsiz ve açık kaynaklı bir referans yönetimi platformudur. İnternet tarayıcısıyla entegre olarak çalışır, çevrimiçi kaynakları kolayca toplar ve organize eder. Farklı referans stillerini destekler ve kaynakları otomatik olarak biçimlendirir.
EndNote: Yaygın olarak kullanılan bir referans yönetimi platformudur. Referansların toplanmasına, düzenlenmesine ve biçimlendirilmesine imkan sağlar. Hem masaüstü sürümü hem de çevrimiçi sürümü mevcuttur.
Mendeley: Ücretsiz bir referans yönetimi platformudur. Özellikle akademik yazılarda ve bilimsel çalışmalarda sıkça kullanılır. Referansları toplamanın yanı sıra; PDF'leri okuyabilme, notlar alabilme ve diğer araştırmacılarla iş birliği yapabilme imkanı sağlar.
RefWorks: Çevrimiçi tabanlı bir referans yönetimi platformudur. Referansların toplanmasına, düzenlenmesine ve biçimlendirilmesine yardımcı olur. Birçok farklı referans stili desteği mevcuttur.
Bu uygulamalar, referansların düzenlenmesi ve yönetilmesi konularında büyük kolaylık sağlayabilir. Bu uygulamalar sayesinde; akademik çalışmalarda, araştırmalarda veya yazılı raporlarda sıkça kullanılan referansların, doğru şekilde ve yaygın kullanılması sağlanabilir. Stephen Hawking’in de dediği gibi: "Bilginin en büyük düşmanı cehalet değil, bilgi yanılsamasıdır (The greatest enemy of knowledge is not ignorance; it is the illusion of knowledge)."
Comments