"Atıf ağları" (İng. citation graph), akademik yazıların (ayrıntılı bilgi için tıklayınız) birbirleri arasındaki atıf ilişkilerini gösteren çizgelerdir. Bu çizgeler, akademik yazının diğer akademik yazılarla nasıl ilişkilendirildiğini ve hangi kaynakların o yazıda alıntılandığını gösterir.
Atıf ağları, bilimsel araştırmaların gelişimini ve yayılmasını anlamak için kullanılan önemli araçlardan biridir. Bu yüzden atıf ağları, bir akademik yazının; akademik etkisini ölçmek, bir alandaki önemli yazıları belirlemek ve bilginin zaman içindeki gelişimini izlemek, yeni araştırmaları keşfetmek ve intihalleri tespit etmek gibi farklı amaçlar için kullanılabilir. Bu yüzden bir akademik yazının aldığı atıf sayısı, o yazının ne kadar etkili veya önemli olduğunu gösterir.
Atıf ağları, akademik veri tabanlarında bulunan atıf bilgileriyle oluşturulur. Bir akademik yazının hangi kaynaklara atıfta bulunduğu ve hangi kaynaklar tarafından alıntılandığı veri tabanlarından elde edilir. Bu bilgiler, daha sonra görselleştirilerek bir çizge olarak atıf ağı oluşturulur. Bu tür analizler; bilimsel bilginin nasıl yayıldığını, hangi çalışmaların diğerler araştırmacıları daha çok etkilendiğini ve araştırma alanlarının nasıl geliştiğini anlamak için önemlidir.
Atıf ağı bilimsel makalelerin veya diğer akademik yazıların, birbirleri arasındaki atıf ilişkilerini gösteren bir çizgesel yapıdır. Bu ağı oluşturmak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir:
Veritabanlarına erişim: İlk olarak, atıf ağı oluşturulmak istenen konu veya alanla ilgili makalelerin bulabileceği bir akademik veri tabanına erişim sağlanmalıdır. Bu veri tabanları arasında; Web of Science, Scopus, Google Scholar gibi endeksler bulunmaktadır.
Anahtar makaleleri belirleme: Atıf yapılacak konuda önemli veya temel makaleler belirlenip literatür taraması yapılarak hangi makalelerin atıf yapılacak akademik yazıya uygun olduğu belirlenmelidir.
Atıf bilgilerini toplama: Anahtar makaleler belirlendikten sonra, bu makalelerin atıf bilgilerinin toplanması gerekmektedir. Her makalenin, kaç kez alıntılandığını ve hangi makaleler tarafından alıntılandığı belirlenmelidir. Bu bilgiler genellikle, akademik veri tabanları sayfalarında bulunmaktadır.
Veriyi düzenleme ve analiz: Toplanan atıf bilgileri düzenlenmeli ve analiz edilmelidir. Bu analiz; hangi makalelerin hangi makalelere atıfta bulunduğunu görselleştirebilmek için önemlidir.
Atıf ağını görselleştirme: Analiz edilen atıfların kendi aralarındaki ilişkileri, bir çizge olarak görselleştirilmelidir. Bu çizgede her makale veya kaynak, bir düğüm olarak temsil edilirken; atıf ilişkileri, oklarla gösterilir. Bu sayede, hangi makalenin hangi makalelere atıfta bulunduğunu ve nasıl bir ağ yapısının oluştuğu gözlemlenebilmektedir.
Analiz ve yorumlama: Elde edilen atıf ağı çizgesinin analizi yapılarak; hangi makalelerin daha etkili olduğunu, hangi konuların daha fazla ilgi gördüğünü ve nasıl bir akademik ilişki ağı oluştuğu incelenebilmektedir. Bu analizler, belirli bir araştırma alanındaki gelişmeleri takip etmek için faydalı olmaktadır.
Atıf ağı oluşturmak karmaşık ve detaylı bir süreç olabilir. Bu nedenle, genellikle akademik veri analizi konusunda deneyimli olmak veya uygun yazılımları kullanmak gerekebilir.
Atıf ağlarının birçok avantajı vardır. Bu avantajlardan bazıları şunlardır:
Bir makalenin akademik etkisini ölçme: Atıf sayısı, bir akademik yazının akademik etkisinin bir ölçüsü olarak kabul edilir. Daha fazla atıf alan makaleler genellikle, daha önemli ve etkili kabul edilir.
Önemli makaleleri belirleme: Atıf ağları, bir alandaki önemli makaleleri belirlemek için kullanılabilir. Önemli makaleleri belirlemek, makalenin aldığı atıf sayısına ve onu alıntılayan makalelere bakılarak yapılabilir. Farklı birçok makale tarafından alıntılanan makaleler, genellikle daha önemli kabul edilir.
Bilginin gelişimini gösterme: Atıf ağları, bilginin zaman içindeki gelişimini izlemek için kullanılabilir. Bu gelişimi izlemek, makaleler arasındaki atıfların nasıl değiştiğine bakılarak yapılabilir. Örneğin, bir makale daha fazla atıf almaya başladıkça bu makaledeki bilginin daha önemli hale geldiğinin göstergesi olabilir.
İlgili makaleleri bulma: Atıf ağları, istenen konulardaki makaleleri bulmak için kullanılabilir. İstenen makaleyi bulma, belirli bir makaleyi alıntılayan makalelere bakılarak yapılabilir.
Yeni araştırmaları keşfetme: Atıf ağları, yeni araştırmaları keşfetmek için kullanılabilir. Yeni araştırmaları keşfetme, belirli bir makaleye alıntılanan makalelere bakılarak yapılabilir.
İntihalleri tespit etme: Atıf ağları, intihalleri tespit etmek için de kullanılabilir. Bu, makaleler arasındaki atıflara bakılarak yapılabilir. Bir makale başka bir makalenin çalışmasını atıf yapmadan kopyalarsa, bu intihalin bir göstergesi olabilir.
Potansiyel ortakları belirleme: Atıf ağları, potansiyel ortakları belirlemek için kullanılabilir. Bir araştırmacının alıntıladığı makalelere bakarak, aynı alanda çalışan diğer araştırmacıları tespit etmek kolaylaşır.
Araştırma kalitesini iyileştirme: Atıf ağları, araştırma kalitesini iyileştirmek için kullanılabilir. Çalışmalarının nasıl alıntılandığını anlayarak, araştırmacılar, kendi çalışmalarına geri bildirim alabilir ve iyileştirmeler yapabilir.
Atıf ağlarını, herhangi bir araç veya uygulama kullanmadan oluşturmak kolay değildir. Bu yüzden, atıf ağları oluşturmak için kullanılabilecek birçok uygulama vardır. Atıf ağı oluşturmak için, en çok kullanılan uygulamalardan bazıları şunlardır:
VOSviewer: Atıf ağlarını oluşturmak ve görselleştirmek için kullanılan ücretsiz ve açık kaynaklı bir yazılımdır. Windows, macOS ve Linux için kullanılabilir.
CitNetExplorer: Atıf ağlarını oluşturmak ve görselleştirmek için kullanılan web tabanlı bir uygulamadır. Ücretsiz olarak kullanılabilir.
ConnectedPapers: Atıf ağlarını oluşturmak ve görselleştirmek için kullanılan ücretli bir uygulamadır. Ücretsiz uygulamalara göre daha fazla özelliğe sahiptir.
Microsoft Academic Graph: Akademik yayınlar ve atıflarının büyük ölçekli, açık erişimli bir bilgi tabanıdır. Atıf ağları oluşturmak için kullanılabilir, ancak bu amaç için özel bir uygulama değildir.
Lens.org: Akademik literatürü keşfetmek ve analiz etmek için kullanılan, web tabanlı bir platformdur. Atıf ağları oluşturmak için kullanılabilir, ancak sadece bu amaç için kullanılan bir uygulama değildir.
Atıf ağı, bilimsel araştırmaların ilişkilerini ve etkilerini anlamak, önemli çalışmaları belirlemek, araştırma alanlarının gelişimini izlemek ve bilimsel iletişimin yayılmasını arttırmak için kullanılan önemli bir grafiktir. Bu yüzden hem atıf için kullanılacak akademik yazıları hem de atıf ağı oluşturmak için gereken uygulamaları doğru seçmek çok önemlidir. Benjamin Franklin’in de dediği gibi:
"İyi bir seçim yapmak, her zaman kolay bir seçim değildir, ancak her zaman en iyi seçimdir."
"Making a good choice is not always an easy choice, but it is always the best choice."
Comments