Atıf indeksi; bir araştırmacının veya kurumun, yayınlarının ne kadar atıf aldığını gösteren bir ölçüm türüdür. Genellikle, bilimsel alandaki etkileşimi ve bir araştırmacının veya bir kurumun yayınlarının; diğer araştırmacılar tarafından nasıl değerlendirildiğini anlamak için kullanılır.
Atıf indeksleri, araştırmacıların; bilimsel etkilerini değerlendirmek, akademik başarılarını karşılaştırmak ve bilimsel topluluk içindeki yerlerini anlamak için kullanılabilir. Bunların yanında atıf indeksi; araştırmacıların veya kurumların performansını değerlendirmek, araştırma projeleri için fon sağlamak, akademik ünvanlar için aday göstermek, bilimsel yayınları değerlendirmek gibi çeşitli amaçlar için de kullanılabilir. Ancak atıf indeksleri; tek başına bir araştırmacının bilimsel değerini tam olarak yansıtmayabilir, bu nedenle dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır.
Atıf indeksi hesaplamak için kullanılan çeşitli yöntemler vardır. Bu yöntemler atıf indeksi türlerine göre değişkenlik gösterebilir. Bazı atıf indeksi hesaplama yöntemleri şunlardır:
Hirsch İndeksi (h-indeks): En bilinen atıf indeksi hesaplama yöntemlerinden biri Hirsch (h) indeksidir. Bir araştırmacının, yayınlarının etkisini genel olarak değerlendiren bir indeks yöntemidir. Hirsch indeksi, bir araştırmacının en çok atıf alan n yayını olduğunda; h indeks değerini, n olarak tanımlar. Örneğin, bir bilim insanının 10 yayını varsa ve bu yayınlardan 6'sı 6 veya daha fazla atıf almışsa, bu bilim insanının h indeksi 6'dır.
İndeks H5 (h5-index): Bir derginin en etkili makalelerine odaklanan bir indekstir. Bir dergideki son 5 yıldaki yayınlar içinHirsch indeksini gösterir.
i10-indeks: Eşik değerin üstünde atıf alan bilimsel makalelerin toplam sayısını belirtmek için kullanılan bir indekstir. i10-indeksi, 10'dan fazla alıntıya sahip yayınların sayısı olarak tanımlanır..
JIF (Journal Impact Factor): Bir derginin, genel etkisini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan bir indekstir. Bir derginin, belirli bir yıl içindeki yayınlarının toplam atıf sayısının; o derginin önceki iki yıl boyunca yayımladığı makale sayısına bölünmesiyle hesaplanan bir indekstir.
Eigenfactor Score: Dergilerin genel etkisini değerlendirmek için kullanılan ve atıfların değerini dikkate alan bir indekstir. Derginin önemini, derginin atıf yaptığı diğer önemli dergilere dayanarak ölçer.
.
SCImago Journal Rank (SJR): Dergilerin etkisini değerlendirmek ve sıralamak için kullanılan bir indekstir. Dergileri, dergilerle yapılan atıf ilişkileri ve dergilerin aldığı atıf sayılarına göre sıralayan bir ölçüttür.
Altmetrik Göstergeler: Geleneksel atıf indekslerine ek olarak, makalelerin çevrimiçi etkileşimini ölçen bir indekstir. Makalelerin sosyal medyada paylaşılma sayısı, indirilme sayısı, kitaplarda alıntılanma gibi çevrimiçi etkileşimleri değerlendiren göstergelerdir.
Bu indeksler; araştırmacıların ve dergilerin etkisini, farklı yönlerden değerlendiren araçlardır. Ancak, her indeksin kendi metodolojik sınırlamaları ve eleştirilere maruz kaldığı unutulmamalıdır. Bu nedenle genellikle birden fazla indeksin birlikte kullanılması önemlidir. Ayrıca Atıf indeksi ve atıf ağları terimleri birbirleriyle karıştırılmamalıdır. Atıf ağları; akademik çalışmalar arasındaki atıf ilişkilerini görselleştirmek ve analiz etmek için kullanılırken, atıf indeksi; bir araştırmacının veya derginin yayınlarının atıf alma ve verme durumunu ölçen bir metrik olarak kullanılır. Atıf indeksini hesaplamak için gereken atıf sayıları; Web of Science, Scopus veya Google Scholar gibi akademik veri tabanlarından elde edilir. Böylece atıf ağları ve atıf indeksi arasında sıkı bir bağlantı kurulur.
Comments